Olijfolie: hoe kies je de goede?

Mensen rond de Middellandse Zee worden vaak erg oud. En gezond oud. Dat zij bijvoorbeeld aanzienlijk minder last van Alzheimer en hart- en vaatziekten hebben, wordt deels toegeschreven aan de grote hoeveelheid heilzame olijfolie die zij dagelijks gebruiken bij het bereiden van hun maaltijd. Aan de olijfolie dus. Maar: hoe kies je de goede?

Over olijfolie wordt veel onzin beweerd en helaas is er ook veel slechte olijfolie in omloop. Door je iets meer te verdiepen in het product, leer je in elk geval goede van slechte olijfolie te onderscheiden. Om te beginnen is de olijf natuurlijk van belang. Er zijn vele soorten olijven en die zijn niet allemaal even geschikt voor olijfolie. Ook leuk om te weten: een olijf is aanvankelijk altijd groen. Elke olijf dus! Langzaam verkleurt een olijf naar donkerpaars, bijna zwart. Diepzwarte olijven bestaan niet in de natuur, die zijn dus bewerkt met kleurstoffen.

In het productieproces van olijfolie kan veel misgaan. Het is voor een consument vrijwel onmogelijk om dat af te lezen aan een etiket op de fles. Een paar veilige tips:

De grote vijanden van olijfolie zijn licht, lucht en warmte. Koop olijfolie dus altijd in een donkere fles of in een blik, nooit in doorschijnend glas of in plastic. Heb je een fles eenmaal geopend, dan kun je er gemiddeld nog zo’n drie of vier maanden mee doen. Bewaar olijfolie op een donkere plek, bijvoorbeeld in je keukenkastje. Niet naast je fornuis waar het koken veel warmte afgeeft. Maar ook niet in je koelkast. Onder 6 graden stolt olijfolie namelijk. Dat is overigens geen ramp: laat de olijfolie langzaam weer op temperatuur laten komen en hij is weer perfect. Dit is anders bij warmte. Als de olijfolie te warm is geworden, komt het nooit meer goed!

Olijfolie is er in vier kwaliteiten: extra vierge, vierge, gewone olijfolie en Orujo (Spaans) of sansa olijfolie (Italiaans). Extra vierge is een beschermde benaming voor de beste kwaliteit olijfolie. Het betekent: uitsluitend mechanisch geperst, koudgeperst onder de 28 graden Celsius en van nature maximaal 0,8% vrije vetzuren (zuurtegraad) en nog een stuk of tien andere parameters. Helaas ben je er nog niet met alleen de keuze ‘extra vierge’, omdat er goede en minder goede kwaliteit extra vierge olijfolie bestaat.

Eigenlijk kun je er altijd van op aan: goedkope olijfolie is slechte olijfolie. Het productieproces is tijdrovend – het start met het plukken van olijven, wat al behoorlijk zwaar werk is. Bovendien moet dat plukken op het juiste moment: niet te vroeg, niet te laat. Na de pluk moeten de olijven gewassen, geperst, gecentrifugeerd, eventueel gefilterd, gebotteld en als olijfolie vervoerd worden. Je kunt je voorstellen dat zo’n proces een prijs heeft. Onder de acht euro (per liter) is het eigenlijk onmogelijk een goede olijfolie te kopen.

• Controleer altijd de datum en pak de achterste fles uit het schap. Als de productiedatum op de verpakking staat, weet je precies hoe oud de olie is. Gemiddeld kun je olijfolie, zolang de fles of het blik is afgesloten, een jaar bewaren.
• Let niet op de kleur: die is totaal niet belangrijk voor de kwaliteit.
• Koop kleine flesjes, vooral als je niet heel veel gebruikt. Zo blijft je olijfolie altijd vers.
• Een blend is niet per se slecht: zelfs voor de beste extra vierge olijfolie kan gebruikgemaakt worden van meerdere soorten olijven
• Laat je niet misleiden door gewonnen prijzen! Net als wijn is olijfolie een natuurproduct. Het ene jaar is het andere niet. Bovendien zijn er allerlei wedstrijden, je ziet door de olijfbomen het bos eigenlijk niet als leek.
• Leer proeven: een goede olijfolie is enigszins bitter, scherp en fruitig en geeft een ‘kuchje’ achterin de keel!

Er zijn twee informatieve boeken voor mensen die meer willen weten over olijfolie. In december verscheen het boek Olijfolie! Het naslagwerk van olijfoliesommelier Wilma Van Grinsven-Padberg. Ook heel leuk is het boek Lekker Vet, alles over olijfolie van gecertificeerd olijfolieproever Gregor Christiaans. Hij organiseert bovendien presentaties, workshops en proeverijen.